Παρασκευή 6 Μαρτίου 2020

Η ισπανική γρίπη και τα σχετικά άρθρα της Θεσσαλίας (1918)

***

Εφημερίδα Θεσσαλίας. Ισπανική γρίπη. 19 Ιουλίου, 1918, αριθμός φύλλου 5866.

***



Το πιεστήριο της Θεσσαλίας (αρχείο Ζημέρη)

***

Τάκης Οικονομάκης. Το 1914 έγινε διευθυντής της εφημερίδας του Βόλου «Η Θεσσαλία» και την καθιέρωσε πανελληνίως με την ποιότητα και την ουσία της ενημέρωσης

***
Νο. 1415 Η ισπανική γρίπη και τα σχετικά άρθρα της Θεσσαλίας (1918)
-------------------
Πηγή κειμένου και φωτογραφιών είναι το [1]
Τα κείμενα της Θεσσαλίας είναι προϊόν διπλής μετάφρασης (ελληνικά > αγγλικά > ελληνικά) επομένως δεν είναι κατά λέξη. Αλλά αποδίδουν το νόημα. Η ομοιότητα με την σημερινή κατάσταση είναι ενδιαφέρουσα. Η ποιότητα της ενημέρωσης της Θεσσαλίας το 1918 είναι παραδειγματική! Μην πανικοβάλεστε. Ακούστε τα εξαγγελθέντα μέτρα και μην κάνετε τον "έξυπνο". Kαι τα μέσα ενημέρωσης ας ακολουθήσουν το παράδειγμα της Θεσσαλίας του Οικονομάκη του 1918. Σοβαρή ενημέρωση και όχι πούλημα πανικού.
----
Ήταν το έτος 1918, όταν η πανδημία της γρίπης είχε διαδοθεί από την Αμερική σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, το πρώτο κύμα της γρίπης είχε περάσει απαρατήρητο κατά τη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού του 1918. Ούτε η περίφημη JAMA (Journal of the American Medical Association δεν είχε αναφορά στον τόμο του 1918. Η ασθένεια, στην αρχή ήταν ήπια, η θνησιμότητα δεν ήταν ασυνήθιστη υψηλή, και ο κόσμος είχε τα μάτια και τα αυτιά του κολλημένα στο πέμπτο έτος του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, η γρίπη εξαπλώνονταν σιγά σιγά, με εντοπισμένα εστίες στα αμερικάνικα στρατόπεδα. Μέχρι τον Απρίλιο του ίδιου έτους, η ασθένεια είχε εξαπλωθεί στη Γαλλία, πιθανότατα από τα αμερικανικά στρατεύματα. Στο τέλος του Απριλίου, η γρίπη έφθασε στην ουδέτερη Ισπανία όπου η ασθένεια πήρε το όνομα «Ισπανική γρίπη». Κατόπιν εξαπλώθηκε στην Βρετανία, τη Γερμανία, την Ελβετία και την Πολωνία. Μέχρι το Μάιο του 1818, η «ισπανική γρίπη» είχε φτάσει στην Ελλάδα.
Η εφημερίδα «Θεσσαλία» ήταν η πρώτη που ανάγγηλε την άφιξή της γρίπης, και παρακολουθούσε προσεκτικά τη διάδοσή της. Στις 19 Ιουλίου του 1918, σε ένα άρθρο της Θεσσαλίας [2] με τίτλο "Ισπανική γρίπη" (φωτογραφία), έχουμε την πρώτη έγγραφη αναφορά για την εμφάνιση της γρίπης πανδημία στην Ελλάδα. Ήταν στην Πελοπόννησο στην πόλη της Πάτρας, όπου λίγες μέρες νωρίτερα, ξέσπασε μια γρίπη είχε εμφανίσει τον κακοήθη χαρακτήρα της. Οι γιατροί της εποχής είχε αναγνωρίσει την ομοιότητα της γρίπης με εκείνη που είχε συμβεί στην Ισπανία. Περίπου 25 ημέρες νωρίτερα, σε ένα εργοστάσιο καπνού πέντε κουτιά έφτασαν από τη Θεσσαλονίκη. Από την επόμενη ημέρα από το άνοιγμα των κιβωτίων, ο διευθυντής του εργοστασίου, είχε αισθανθεί άρρωστος και τέσσερις ημέρες αργότερα πέθανε. Την επόμενη μέρα ένας εργαζόμενος είχε πεθάνει, ενώ οι περισσότεροι οι εργάτες του εργοστασίου, αν όχι όλοι, αρρώστησαν από το γρίπη. Το δεύτερο θανατηφόρο φθινόπωρο κύμα της Ισπανικής γρίπης, πιθανώς προκαλούμενη από μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού, διήρκεσε έξι εβδομάδες. Τα ποσοστά θνησιμότητας ήταν εξαιρετικά υψηλές και η ποικιλία των συμπτωμάτων μεγάλη (ρινική αιμορραγία, πνευμονία, εγκεφαλίτιδα, θερμοκρασία έως και 40 μοίρες, αποβολή, πρόωρος τοκετός, πνευμονικό οίδημα, ρήξη μυών του ορθού, πρησμένους αστραγάλους, κώμα κτλ.)
Τέλος ο κόσμος το κατάλαβε. Και πάλι η εφημερίδα «Θεσσαλία» ήταν το φωτεινό παράδειγμα μετάδοσης χρήσιμων πληροφοριών για τους ανθρώπους πως να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Οι πρώτοι δύο θάνατοι του
δεύτερου κύματος, αναφέρθηκαν στην αρχή του Οκτωβρίου στα Τρίκαλα και "Θεσσαλία" αμέσως παρατήρησε μια συνέλευση γιατρών στο πόλη [3]. Την επόμενη μέρα, 6 Οκτωβρίου, το Υπουργείο Εσωτερικών, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τη παγκόσμια εξάπλωση της "ισπανικής γρίπης" εξέδωσε ενημερωτικό τηλεγράφημα. Αν και η πόλη του Βόλου ανησυχούσε με το γεγονός των δύο νεκρών πολιτών, η «Θεσσαλία» δημοσίευσε ολόκληρο το τηλεγράφημα:
"Τα μικρόβια της νόσου εισέρχονται στο σώμα μέσω του στόματος, και γενικά από το αναπνευστικό σύστημα. Συχνές γαργάρες, κυρίως με νερό και αντισηπτικό, μπορεί να έχουν κάποια προληπτική δράση. Η ασθένεια εξαπλώνεται με βήχα και μεταδίδεται δια του αέρα. Επομένως συνιστάται η αποφυγή ψυχικού στρες και η υπερβολική εργασία, καθώς και συγκεντρώσεις κάθε είδους. Όλα τα σχολεία πρέπει να είναι κοντά και σχολαστική συντήρηση της καθαριότητας των εσωρούχων και των χεριών. Συγκεκριμένα, συνιστάται ιδιαίτερα να αποφύγετε την στενή επαφή
με κάθε άτομο που εμφανίζει συμπτώματα της γρίπης "[4].
Δύο μέρες αργότερα η Θεσσαλία ανάγγείλε τα προληπτικά μέτρα που είχαν ληφθεί από την Νομαρχία [5]. Φυσικά οι άνθρωποι είχαν φοβηθεί. Πριν εμφανιστεί μια χαοτική κατάσταση, η νομαρχία είχε ανακοινώσει αυστηρούς κανονισμούς. Στις 18 Οκτωβρίου η "Θεσσαλία" δημοσίευσε την ανακοίνωση της νομαρχίας:
"Όλα τα σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά, πρέπει να κλείσουν για 15 ημέρες. Οδηγίες κατά της γρίπης πρέπει να παρέχονται στους μαθητές. Απαγόρευση της κυκλοφορίας των πεζών μεταξύ 17.00 και στις 5 το πρωί. Απαγόρευση οποιασδήποτε συναθροίσεως. Τιμωρία η άμεση σύλληψη "[6].
Μερικές ημέρες αργότερα μια πιο ιατρική ανακοίνωση έφτασε στην «Θεσσαλία», σε μια προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση του ρόλου των μυγών ως φορέα της επιδημίας, "Για την καταπολέμηση των μυγών, ένα μείγμα 300 δράμια νερού, 180 δράμια γάλατος και 60 δράμια lyzopharm (κάποιο καλλυντικό της εποχής) πρέπει να τοποθετούνται μέσα σε λεκάνες μέσα σε αίθουσες και δωμάτια" [7].
Στις 10η Νοεμβρίου, «η Θεσσαλία» ανακοίνωσε οδυνηρά νέα:
"Στη Μαγνησία είχαν καταγραφεί 179 περιπτώσεις ισπανικής γρίπης, 86 από αυτές ήταν θανατηφόρες. Στα Κανάλια Μαγνησίας, 41 οι ασθενείς πέθαναν αφού δεν έλαβαν ιατρική περίθαλψη λόγω του απομάκρυνσης του ιατρού τους. Η επιδημία της γρίπης στα Τρίκαλα προκάλεσε περισσότερους από 50 θανάτους " [8].
Ο φόβος ήταν τόσο μεγάλος,και η εφημερίδα έκανε το παν για να μειωθεί ο πανικός. Στις 14 Δεκεμβρίου, η "Θεσσαλία" έγραψε, « Ανακοινώθηκαν τρία νέα κρούσματα της ισπανικής γρίπης. Τέσσερις θάνατοι σημειώθηκαν χθες στην πόλη
του Βόλου, αλλά κανένα από αυτά δεν ήταν εξαιτίας της γρίπης "[13].
[1] Tsoucalas, Gregory, Fotini Karachaliou, Vasiliki Kalogirou, Giorgos Gatos, Eirini Mavrogiannaki, Antonios Antoniou, and Konstantinos Gatos. "The first announcement about the 1918 “Spanish flu” pandemic in Greece through the writings of the pioneer newspaper “Thessalia” almost a century ago."
Infez Med 23, no. 1 (2015): 79-82.
https://www.researchgate.net/…/274401863_The_first_announce…
[2] Εφημερίδα Θεσσαλίας. Ισπανική γρίπη. 19 Ιουλίου, 1918,
αριθμός φύλλου 5866.
[3] Εφημερίδα Θεσσαλίας. Ισπανική γρίπη στα Τρίκαλα. 5ο
Οκτώβριος 1918, φύλλο 5913.
[4] Εφημερίδα "Θεσσαλία". Πανδημία γρίπης, τηλεγράφημα Υπουργείου Εσωτερικών. 6 Οκτωβρίου 1918, αριθμός φύλλου
5914
[5] Εφημερίδα Θεσσαλίας. Μέτρα για την Πανδημία Γρίπης. 8 Οκτωβρίου 1918
[6] Εφημερίδα Θεσσαλίας. Μέτρα που ελήφθησαν από την Νομαρχία. 18 Οκτωβρίου 1918, φύλλο 5926.
[7] "Θεσσαλία". Πανδημία γρίπης. 23 Οκτωβρίου 1918,
αριθμός φύλλου 5931.
[8] "Θεσσαλία". Πανδημία γρίπης στη Θεσσαλία. 10 Νοεμβρίου, 1918, φύλλο 5949.
[9] "Θεσσαλία". Η γρίπη. 14 Δεκεμβρίου 1918, φύλλο
αρ. 5963.




***

Δεν υπάρχουν σχόλια: